ایثار چیست و چه جایگاهی در جامعه دارد؟؟
زمانی که از ایثار و فداکاری اجتماعی سخن به میان می آید، شهادت به عنوان والاترین درجه ایثار اجتماعی، در ذهن نقش می بندد؛ اما امروزه در زندگی همه ما، قهرمانانی هستند که لابه لای برگ های دفتر زندگی، غریبانه ایثار و فداکاری را زندگی می کنند.
بخش اجتماعی تبیان
به گزارش تبیان به نقل از خبرنگار اجتماعی ایرنا، در سبک زندگی ما ایرانیان نیز از خودگذشتگی، ایثار، فداکاری مفاهیمی با ارزش هستند و همواره مورد تاکید بوده اند؛ به طوری که به استناد آمار و ارقام منتشر شده از سوی بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس، 190 هزار ایرانی در دوران دفاع مقدس به شهادت رسیدند و چه بسیار هموطنانی که جانباز و اسیر شدند.
همچنین براساس آمار معاون امور زنان و خانواده ریاست جمهوری، بیش از دو میلیون و 563 هزار زن سرپرست خانوار در کشور شناسایی شده اند که ایثارگرایانه زندگی می کنند و یا در مورد اهداء عضو به عنوان مصداقی برای ایثار و ازخودگذشتگی، قریب به دو میلیون ایرانی، کارت اهدای عضو دارند.
مصادیق ایثار در جامعه ما بسیار است؛ به طوری که گروه های خیرین که در جامعه ما کم هم نیستند به نوعی ایثار می کنند، افرادی که می بخشند و از حق دیه و یا قصاص می گذرند، مادری که فرزند معلول و ناتوان دارد و برای رشد و پرورش آن تلاش می کند، زوجی که به دلیل فقر یا ورشکستگی زندگی مشترک خود را رها نکرده و طلاق نگرفتند، در حال ایثار هستند.
پرستاران و خدمتگزاران به مردم، آتش نشانان، خبرنگارانی که در سخت ترین شرایط شغلی در حال انجام وظیفه هستند، معلمان و فرهنگیانی که با حق الزحمه ناچیز در تعلیم و تربیت نسل آینده ایثار می کنند، مادر بارداری که باوجود مشکلات جسمی، بارداری برای او مضر است اما با ایثار و فداکاری توام با مهر سختی های مادرانه را با دل و جان می پذیرد و بعد از به دنیا آمدن فرزند هم به تعبیر برخی با چنگ و دندان فرزندش را بزرگ می کند.
تجلی ایثار در ناخودآگاه جمعی
حجت الاسلام و المسلمین محمد برمایی، مدرس دانشگاه و دین پژوه، با بیان اینکه ایثار در دو واژه از خودگذشتگی و مقدم داشتن دیگران بر خود، به خوبی تعریف می شود، افزود: در تاریخ 100 ساله اخیر ایران، ایثار در ناخودآگاه جمعی افراد جامعه به خوبی متبلور است و جایگاه بسیار ویژه ای دارد.
وی یکی از ویژگی های جامعه سالم و توسعه یافته را، رشد فضائل اخلاقی دانست و گفت: جامعه سالم جامعه ای است که مردم در فضاهای اجتماعی به نفع اجتماع، رفتارهای جمع گرایانه داشته باشند و دیگران را بر خود مقدم بدارند.
به گفته این دین پژوه، کلمه ایثار در قرآن عینا نیامده است اما مفرداتی در قرآن کریم ذکر شده که به مفهوم ایثار اشاره دارد.
وی با استناد به سوره مبارکه حشر گفت: زمانی که مهاجران از مکه به مدینه می روند افراد فقیری هستند که تمام اموال خود را جای می گذارند و مهاجرت می کنند و زمانی که به مدینه می رسند، عملا بی خانمان و فقیر هستند و مورد استقبال انصار قرار می گیرند که آنان با اموال و دارایی ها و امکانات خود از مهاجران پذیرایی می کنند؛ که در واقع این رفتار انصار از سوی خداوند رفتاری نیکوکارانه است.
وقف خردمندانه، ایثار است
وی ادامه داد: آداب پسندیده ای در دین اسلام با عنوان وقف وجود دارد که صفر تا صد آن معنای ایثار دارد و در کنه وقف، کسی که مالی را وقف می کند، به تعبیری دیگران را بر خود مقدم می دارد.
این دین پژوه اظهار کرد: فردی که خردمندانه مبتنی بر نیاز جامعه وقفی را انجام می دهد و یا فردی که نذر می کند تا با ساختن نانوایی که نان رایگان پخت می کند، دغدغه ای از فقرا را برطرف کند نیز ایثارگر است.
زنان سرپرست خانوار که یا بد سرپرست هستند و یا به دلایل مختلفی خود بار زندگی را به دوش می کشند، در حالی که می توانستند طلاق بگیرند و به دنبال منفعت های دنیایی بروند، با ایثار و فداکاری در حال حفظ کیان خانواده هستند و شکل والایی از ایثار اجتماعی و گذشت را به نمایش می گذارند.
ایثار آموختنی است
ایثار اجتماعی به دلیل اینکه در محیط اجتماعی اتفاق می افتد، افرادی که در مواجهه و مجاورت با رفتارهای ایثارگرایانه و فداکارانه قرار می گیرند نیز میل به تقلید و بازتولید این رفتار پسندیده اجتماعی پیدا می کنند و باعث شکل گیری یک جریان اجتماعی در جامعه می شوند.
ایثار از کودکی برای نسل های آینده باید در فرایند جامعه پذیری و تربیت آموزش داده شود و ضروری است تا مهربانی و مهرورزی را به افراد آموزش دهیم.
بی تفاوتی اجتماعی خطرناک است
برمایی به روابط متقابل اجتماعی اشاره کرد و گفت: بی تفاوتی اجتماعی و غفلت از نیازهای دیگران، خطرناک است و ما نیاز داریم تا به دیگران کمک کنیم؛ چرا که نیازهای دیگران، نیاز ماست و برای رشد فردی و اجتماعی و رسیدن به تعالی روحی و روانی خود، نیاز دیگران را برطرف می کنیم و از این منظر برطرف کردن نیاز دیگران برای ما نعمت محسوب می شود.
ایثار را در قفس ریا نیندازیم
ایثار به عنوان یک هنجار اجتماعی وعمل نیکوکارانه برای سلامت اجتماعی باید تبلیغ و ترویج شود و ضروری است تا ایثارگران اجتماعی در پیشگاه آحاد مردم معرفی شوند؛ چرا که در این صورت تقلید اجتماعی و الگوسازی به خوبی شکل می گیرد.
برمایی تاکید کرد: باید ایثار را بیان کرد و در بیان ایثار و فداکاری های اجتماعی، ساحت ریا معنایی ندارد؛ به عنوان نمونه کسی که اهدای عضو انجام می دهد لازم است تا به مردم معرفی شود و یا شخصی که پولی را پیدا می کند و به صاحب آن باز می گرداند باید مورد تقدیر و تشویق اجتماع واقع شود تا رسم امانت داری، صداقت و ایثارگری او برای دیگران نیز به نمایش گذاشته شود و موجبات ترویج و تکثیر این رفتارها فراهم آید.
وی در مورد نتیجه ترویج فرهنگ ایثارگری در زندگی و حیات اجتماعی گفت: در صورتی که فرهنگ سازی در عرصه ایثار و فداکاری های اجتماعی به خوبی اتفاق بیفتد، امید به زندگی افزایش می یابد، محبت و امید به خیر از دیگران گسترش پیدا می کند و سلامت اجتماعی تضمین می شود.
ایثار، شق القمر نیست
ایثار از عادی ترین کارهای زندگی شروع می شود و زمانی که افراد در جامعه نگرش مثبت داشته باشند وامید خیر از دیگران در افراد تقویت شود، افراد همواره احساس آرامش و امنیت خواهند داشت.
برمایی اضافه کرد: ایثار از وظایف ما شروع می شود و اگر هرکس وظیفه خود را به بهترین شکل انجام دهد، مثل یک کارمند، کارگر، سیاستمدار، پزشک، معلم و دیگر اقشار جامعه، جدای از وظیفه شناسی در حال ایثارگری است به شرطی که همه افراد در هر جایگاهی که هستند، دیگران را مقدم بر خود بدانند.
رسانه ها ایثار را جار بزنند
این مدرس دانشگاه با تاکید بر نقش رسانه ها در انژاس ایثارگری های اجتماعی، تصریح کرد: ما در جامعه ایثارگری و فداکاری کم نداریم به شرطی که رسانه ها در انژاس واقعیات اجتماعی مثبت گرایانه نیز اهتمام لازم را داشته باشند؛ چراکه ایثار آموختنی است و چرخه ایثار و فداکاری های اجتماعی دائما بازتولید می شود.
برمائی اظهار کرد: زمانی ایثار در جبهه و جنگ به وضوح اتفاق می افتاد و مصادیق آشکار داشت اما امروز از خانواده تا نظام آموزشی، نظام های امنیتی و پلیس، نظام خدمت رسانی عمومی و شهرداری ها و همه و همه باید در ساحت جهاد جامعه اسلامی، ایثار را زندگی کنند.
به نظر می رسد که برای ترویج و تقویت چرخه ایثارگری های اجتماعی و شناساندن مصادیق این فضیلت فردی و اجتماعی، نیاز به فعالیت گسترده رسانه ها است و رسانه ها به عنوان هادیان اجتماعی در تنویر افکار عمومی و اقناع اجتماعی نقشی انکارناپذیر دارند.
منبع:ایرنا
